Kwestia pozyskiwania energii elektrycznej jest kluczowa dla funkcjonowania nowoczesnego państwa. W Polsce od wielu lat trwa dyskusja na temat tego, z jakich źródeł powinniśmy czerpać energię elektryczną i jak powinna wyglądać transformacja naszego miksu energetycznego. Jak prezentuje się obecnie struktura produkcji energii elektrycznej w Polsce i jakie mamy perspektywy jej zmiany w najbliższej przyszłości?
Jakie są główne źródła energii elektrycznej w Polsce?
Obecnie w Polsce największy udział w produkcji energii elektrycznej mają elektrownie węglowe. Węgiel (głównie kamienny, ale także brunatny) jest paliwem wykorzystywanym w ponad 70% polskich elektrowni. Drugim co do wielkości źródłem są elektrownie gazowe, które produkują około 10% energii elektrycznej w kraju. Pozostała część pochodzi głównie z energetyki wodnej oraz odnawialnych źródeł energii - przede wszystkim elektrowni wiatrowych i fotowoltaicznych.
Jak wygląda struktura produkcji energii elektrycznej w Polsce?
Jak wspomniano, dominującą pozycję w polskiej energetyce ma nadal węgiel. Według danych za 2021 rok aż 70% wytworzonej w Polsce energii elektrycznej pochodziło z elektrowni węglowych. Kolejne miejsca z wynikiem około 10% zajmują elektrownie gazowe i odnawialne źródła energii. Udział energii jądrowej jest wciąż zerowy, choć trwają przygotowania do budowy pierwszych reaktorów. Jednak już teraz widać stopniowe odchodzenie od węgla - jeszcze w 2010 roku elektrownie węglowe produkowały ponad 90% energii w Polsce.
Czytaj więcej: Zużycie prądu w Polsce: Statystyki i trendy dotyczące zużycia energii
Jaką rolę odgrywa węgiel w polskiej energetyce?
Mimo toczącej się od lat dyskusji o transformacji energetycznej, węgiel wciąż pozostaje kluczowym surowcem energetycznym w naszym kraju. Zapewnia stabilne dostawy taniej energii elektrycznej, a jego wydobycie i spalanie daje zatrudnienie setek tysięcy osób. Jednak węgiel jest też głównym źródłem emisji CO2, więc w trosce o ochronę klimatu Polska będzie stopniowo odchodzić od energetyki węglowej. Na razie jednak odgrywa ona wiodącą rolę w polskim miksie energetycznym.
Które odnawialne źródła energii rozwijają się najszybciej w Polsce?
W ostatnich latach najszybszy rozwój w Polsce obserwujemy w przypadku energetyki wiatrowej i fotowoltaiki. Farmy wiatrowe powstają głównie na północy kraju, natomiast panele słoneczne montowane są zarówno na budynkach, jak i tworzone są duże farmy PV. Są to obecnie najtańsze źródła odnawialnej energii. Rośnie również znaczenie biogazowni, jednak ich udział jest ciągle niewielki.
Jaki jest udział energii odnawialnej w produkcji energii elektrycznej?
Według danych za 2021 rok udział OZE w produkcji energii elektrycznej w Polsce wynosił 13,5%. Dla porównania jeszcze w 2010 roku było to tylko 5,6%. Największy udział - połowę energii z OZE - zapewniają elektrownie wodne. Dalej z wynikiem ponad 20% są farmy wiatrowe i fotowoltaiczne. Do 2030 roku udział OZE ma według planów wzrosnąć do co najmniej 23%.
Jakie są perspektywy rozwoju energetyki jądrowej w Polsce?
Obecnie Polska nie posiada elektrowni jądrowych, jednak mają one powstać w najbliższej przyszłości. Budowa pierwszej elektrowni jądrowej ma ruszyć do 2026 roku, a w 2033 uruchomiony ma zostać pierwszy reaktor. Docelowo energia jądrowa ma stanowić około 10-15% miksu energetycznego Polski. Jest to zatem jeden z kluczowych elementów przyszłego miksu energetycznego.
Czy możliwy jest w Polsce całkowity zanik energetyki węglowej?
Choć w debacie publicznej pojawiają się głosy nawołujące do szybkiej rezygnacji z węgla, jego całkowite wyeliminowanie jest mało prawdopodobne. Ze względu na uwarunkowania społeczne i gospodarcze, transformacja energetyczna w Polsce będzie procesem rozłożonym na dekady. Nie należy się spodziewać zaniku energetyki węglowej przed 2040-2050 rokiem.
Jakie są największe wyzwania dla transformacji energetycznej w Polsce?
Największe wyzwania to przede wszystkim wysokie koszty transformacji, konieczność dbania o bezpieczeństwo energetyczne w okresie przejściowym oraz łagodzenie negatywnych skutków społecznych i gospodarczych odejścia od węgla. Kluczowe będzie zapewnienie stabilnych, przewidywalnych ram transformacji oraz uniknięcie pochopnych, radykalnych decyzji. Tylko rozważne, stopniowe odchodzenie od węgla, przy równoległym rozwoju OZE i energetyki jądrowej, umożliwi Polsce skuteczną transformację energetyczną.
Podsumowanie
Transformacja energetyczna w Polsce jest procesem rozłożonym na wiele lat. Kluczowym wyzwaniem będzie stopniowe uniezależnianie się od węgla przy jednoczesnym dbaniu o bezpieczeństwo dostaw energii i łagodzenie negatywnych skutków społeczno-gospodarczych. W przyszłości rosnąć będzie rola OZE, zwłaszcza fotowoltaiki i energetyki wiatrowej oraz energetyki jądrowej. Tylko rozważne, długofalowe działania pozwolą Polsce na skuteczną transformację miksu energetycznego bez narażania stabilności dostaw energii elektrycznej.
