Wzrost cen energii elektrycznej w ostatnim czasie budzi coraz większe zaniepokojenie wśród polskich gospodarstw domowych i przedsiębiorców. Rachunki za prąd rosną z miesiąca na miesiąc, a prognozy na najbliższą przyszłość nie napawają optymizmem. W artykule przyjrzymy się bliżej aktualnym stawkom za energię elektryczną w Polsce, przedstawimy czynniki mające wpływ na wzrost cen oraz możliwości ograniczenia wydatków na prąd. Omówimy także perspektywy na przyszłość i potencjalne kierunki zmian na rynku energii elektrycznej w naszym kraju.
Obecne stawki za energię elektryczną w Polsce
Średnia cena 1 kWh w taryfie G dla gospodarstw domowych
Według danych Urzędu Regulacji Energetyki, na koniec września 2022 roku średnia cena energii elektrycznej dla odbiorców w grupie taryfowej G (gospodarstwa domowe) wynosiła 0,6595 zł/kWh. Oznacza to wzrost o blisko 40% w stosunku do początku 2022 roku, kiedy średnia stawka za 1 kWh wynosiła 0,4729 zł. Jeszcze w 2021 roku średnia cena energii dla gospodarstw domowych nie przekraczała 0,6 zł za 1 kWh.
Wzrost cen prądu dotknął klientów wszystkich sprzedawców energii, jednak występują pomiędzy nimi pewne różnice. Najwyższe średnie stawki obowiązują u klientów takich firm jak PGE Obrót (0,6929 zł/kWh) oraz Tauron Sprzedaż (0,6795 zł/kWh). Nieco niższe stawki oferują Enea, Energa Obrót oraz EWE Energia.
Wzrost cen prądu w ostatnim roku
Jak wspomniano, w ciągu ostatniego roku średnie ceny energii elektrycznej w taryfie G wzrosły o blisko 40%. Jeszcze na początku 2022 roku stawki kształtowały się na poziomie 0,4-0,5 zł za 1 kWh, by już w sierpniu przekroczyć 0,6 zł, a we wrześniu zbliżyć się do 0,7 zł za kWh.
Największe podwyżki wprowadziły PGE Obrót (wzrost o 44,3%) oraz Energa Obrót (41,9%). Ponad 35-procentowy wzrost odnotowały również Enea, Tauron i EWE. Dla porównania, w 2021 roku średni wzrost cen prądu dla gospodarstw domowych wyniósł ok. 9%.
Głównym powodem tak znacznego wzrostu cen energii elektrycznej w ostatnich miesiącach są rosnące hurtowe ceny prądu, związane m.in. z drożejącym gazem i uprawnieniami do emisji CO2. Sprzedawcy przerzucają wyższe koszty zakupu energii na klientów indywidualnych.
Prognozy cen energii elektrycznej na najbliższe miesiące
Zgodnie z prognozami analityków, w najbliższych miesiącach należy spodziewać się dalszego wzrostu cen energii elektrycznej dla gospodarstw domowych. Szacuje się, że do końca 2022 roku średnia stawka za 1 kWh może przekroczyć 0,7 zł, a według najczarniejszych scenariuszy nawet zbliżyć się do 1 zł za kWh.
Wiele zależy od sytuacji na rynku surowców energetycznych, w tym przede wszystkim gazu ziemnego, którego ceny w ostatnich miesiącach drastycznie wzrosły. Kolejna fala podwyżek stawek za energię elektryczną jest niemal pewna na początku 2023 roku, wraz z aktualizacją taryf przez sprzedawców.
Jedyną nadzieją na zahamowanie wzrostu cen prądu wydaje się łagodna zima, która ograniczy zapotrzebowanie na surowce energetyczne. Jednak perspektywy na taki scenariusz są nikłe.
Czynniki wpływające na cenę prądu w Polsce
Sytuacja na rynku surowców energetycznych
Kluczowym czynnikiem wpływającym obecnie na ceny energii elektrycznej w Polsce jest sytuacja na globalnym rynku surowców energetycznych, w tym gazu ziemnego i węgla. Drastyczny wzrost cen tych paliw spowodował również wzrost kosztów wytwarzania energii elektrycznej.
Cena gazu ziemnego na europejskim rynku wzrosła w ostatnich miesiącach nawet 10-krotnie, co jest związane przede wszystkim z ograniczeniem dostaw tego surowca z Rosji. Drożejący węgiel również winduje ceny energii. Te czynniki bezpośrednio przekładają się na wyższe hurtowe ceny prądu.
Polityka energetyczna polskiego rządu
Na ceny energii elektrycznej wpływa także polityka polskiego rządu w tym obszarze. W 2022 roku nałożono obowiązkową opłatę rynkową na sprzedawców prądu, a także wprowadzono embargo na import węgla z Rosji, co ograniczyło podaż tego surowca.
Rząd próbuje rekompensować wzrost cen prądu poprzez obniżkę akcyzy na energię elektryczną oraz dodatek elektryczny dla najuboższych gospodarstw domowych. Jednak eksperci krytykują te działania jako niewystarczające.
Koszty dystrybucji i przesyłu energii
Istotną składową końcowej ceny energii elektrycznej dla odbiorców są też koszty dystrybucji i przesyłu prądu. Odpowiadają za nie lokalni operatorzy sieci dystrybucyjnych oraz ogólnopolski operator przesyłowy - PSE. Opłaty pobierane przez te podmioty również rosną.
Według prezesa URE, w latach 2018-2022 opłaty dystrybucyjne wzrosły średnio o ok. 10%, a przesyłowe - o ok. 15%. Choć nie są to tak duże podwyżki jak na rynku energii, to i tak znacząco windują rachunki za prąd odbiorców końcowych.
Jak ograniczyć rachunki za prąd?
Oszczędzanie energii w domu
Najprostszym sposobem na obniżenie rachunków za prąd jest zmniejszenie jego zużycia poprzez oszczędzanie energii elektrycznej. Warto wymienić żarówki na bardziej efektywne LED-y, ograniczyć używanie energochłonnych urządzeń w godzinach szczytu, regularnie rozmrażać lodówkę.
Dobrym rozwiązaniem są inteligentne gniazdka i wyłączniki pozwalające zdalnie kontrolować odbiorniki prądu. Ograniczenie zużycia energii o 20-30% może dać zauważalne oszczędności.
Wybór tańszej taryfy lub sprzedawcy
Obecnie najkorzystniejszą taryfą dla większości gospodarstw domowych jest taryfa G12 - z jedną stawką za energię elektryczną w ciągu doby. Warto też porównać oferty różnych sprzedawców i przejść do tego, który zaproponuje niższą cenę za 1 kWh.
Zmiana sprzedawcy energii jest obecnie łatwa i bezkosztowa. Nowe prawo energetyczne gwarantuje, że nie grozi przerwa w dostawie prądu z tego powodu. Można zaoszczędzić nawet kilkaset złotych rocznie.
Montaż paneli fotowoltaicznych
Inwestycja w mikroinstalację fotowoltaiczną pozwoli częściowo uniezależnić się od rosnących cen prądu z sieci. Panel PV o mocy 5 kW może zaspokoić nawet 80% zapotrzebowania na energię przeciętnego domu jednorodzinnego.
Koszt montażu wynosi obecnie ok. 20-25 tys. zł, ale inwestycja zwraca się już po 4-6 latach. PV pomaga też chronić środowisko i zyskać niezależność energetyczną.
Dopłaty i ulgi dla gospodarstw domowych
Dodatek elektryczny
Aby złagodzić skutki podwyżek cen prądu dla najuboższych gospodarstw domowych, rząd wprowadził dodatek elektryczny w wysokości do 1,5 tys. zł rocznie. Przysługuje on gospodarstwom jednoosobowym o miesięcznym dochodzie do 2100 zł netto.
Dodatek przyznawany jest na wniosek złożony w gminie. Jego wysokość zależy od liczby osób w gospodarstwie domowym i zużycia energii elektrycznej. Eksperci krytykują jednak zbyt niski próg dochodowy.
Obniżka podatku VAT na energię
Od 1 lutego 2022 roku podatek VAT na energię elektryczną został obniżony z 23% do 5%, co miało ograniczyć podwyżki rachunków za prąd odbiorców indywidualnych. Jednak w praktyce efekt tej obniżki był niewielki.
Rząd rozważa wprowadzenie zerowej stawki VAT na prąd i ciepło, co mogłoby obniżyć rachunki gospodarstw domowych o kolejne kilkanaście procent. Jednak nie zapadła jeszcze ostateczna decyzja w tej sprawie.
Ulgi podatkowe na fotowoltaikę
Montaż domowej instalacji fotowoltaicznej można dodatkowo dofinansować korzystając z ulg podatkowych. Odliczeniu od podstawy opodatkowania podlega m.in. 50% kosztów montażu PV oraz tzw. ulga termomodernizacyjna.
Dzięki ulgom realny koszt inwestycji może spaść o kilka-kilkanaście tysięcy złotych. Ulgi przysługują również na magazyny energii, pompy ciepła oraz samochody elektryczne.
Ceny prądu dla firm i przedsiębiorstw
Taryfy dla małych i średnich firm
Firmy i przedsiębiorstwa również odczuwają skutki rosnących cen energii elektrycznej. Małym i średnim przedsiębiorstwom dedykowane są taryfy C. Ich ceny w ostatnim roku wzrosły o ok. 25-40%, przekraczając nawet 0,7 zł/kWh netto.
Największe rachunki płacą obecnie sklepy, punkty usługowe, warsztaty, biura, dla których prąd jest istotnym składnikiem kosztów. Wiele firm musiało już podnieść ceny swoich usług.
Stawki dla dużych odbiorców przemys Podsumowanie
Podsumowanie
Rosnące ceny energii elektrycznej stanowią obecnie poważne wyzwanie zarówno dla gospodarstw domowych, jak i przedsiębiorców. W ostatnim roku średnie stawki za prąd poszły w górę o ok. 40%, a kolejne podwyżki są nieuniknione. Głównym tego powodem jest sytuacja na globalnym rynku surowców energetycznych.
Choć rząd wprowadza pewne działania osłonowe, to ich skuteczność jest niewielka. Kluczowe jest ograniczanie zużycia prądu i inwestowanie w OZE, które zapewnią choć częściową niezależność energetyczną. W dłuższej perspektywie należy też oczekiwać zmian w polityce energetycznej państwa, aby zahamować niekorzystne trendy na rynku energii.
